José Clemente OROZCO, 23 Kasım 1883’de Meksika’nın Jaliso Eyaleti’nde Ciudad Guzman’da dünyaya geldi. Önce tarım uzmanı ve mimarî ressam oldu; sonra San Carlos Akademisi’ne girdi. 1910 yılında Doktor Atl, (Avrupa ülkelerine uzun bir seyahat yapmış, artistik problemlerle ilgilenen; yeni Meksika duvar resminin ilk organizatörü) Güzel Sanatlar Akademisi’nin genç ressamlarına (bunların arasında 1908’de Orozco) sanat yeniliği projelerini politik ıstırapla birleştirmelerini ve bu yolda eserler vermelerini öğütledi.
Orozco, nihayet 1910 yılı Eylül ayında Doktor Atl’ın Mexico City’de düzenlediği Birinci Büyük Meksika Resim Sanatı Sergisi’ne katıldı. Bu sergiden iki ay sonra Meksika devrimi başladı. Ertesi yıl Don Francisco Madero –Ülkenin çağdaş tarihinin yeni adamı- Mexico City’ye girdi. Orozco, insafsız karikatürleriyle Meksika devrimine katıldı. Bu yılları, sanat bakımından kuvvetli,başarılı yıllar izledi; yeni yeni Meksikalı sanatçı grupları meydana çıktı.
1915’de Orozco, “La Vanguardia” dergisinde doktor Atl’ın en iyi yardımcıları arasına girdi. 1916’da Biblos Kütüphanesi’nde ilk özel sergisini açtı. 1917-1918 yıllarında Birleşik Amerika’ya, New York ve San Francisco’ya ilk seyahatini yaptı. Bu seneler sanatçı için gayet verimli ve başarılı yıllardır. Başlangıçta suluboya ile tablolar yapan ressam, Meksika ve Birleşik Amerika’da grafik sanatçısı olarak ün kazandı.
Daha sonraları duvar resimleriyle dikkati çekti ve bu tarz çalışmalarında “dekoratif” sözcüğünün genellikle taşıdığı anlamda ucuz abartmalara kaçmadan, basit, ritmik ve dekoratif bir üslup gösterdi. 1922’den 1927 yılına dek Rivera, Siqueiros, Doktor Atl ile birlikte duvar ressamı olarak aldığı ilk büyük görevi, Ulusal Hazırlık Okulu’nun (Escuela Nacional Preparatoria) freskleri üzerinde çalıştı. Çok genç yaşta Paris’te bulunmuş ve sanatı ile kübizm arasında bir ilişki kuran Rivera’nın aksine Orozco, Fransız sanat hayatıyla dolaylı bir ilişki kurdu. 1925 yılında Paris’teki Bernheim-Jeune Galerisi’nin kendi adına düzenleyeceği özel sergi davetini kabul etti.
Orozco’nun renkleri, genellikle çığırtkan olmayan, güçlü, ağırbaşlı renklerdi. Sanatçı, eserlerinde dokunaklı ve renk bakımından zengin ışık-gölge oyunları içinde geniş ve sentetik planlara yer verdi.
1927 ve 1934 yıllarında yeniden Birleşik Amerika’ya giden ressam, New York ve California’da geziler yaptı. 1929 yılında “Fermé la Nuit” galerisinde düzenlenen ikinci bir sergi için eserlerini Paris’e yolladı. Aynı yıl New York’ta Art Students’ League’da bir sergi daha açtı. 1930 yılı başlarında çağdaş resim ustasının ünü, Meksika ile birlikte tüm Amerika ülkelerine, özellikle Birleşik Amerika’ya yayıldı. 1930 yılında California’da Pomona’daki Claremont Koleji’nde “Prometheus” temasını işleyen dekorlar çizdi. Orozco’nun tam bir formal ve ideal açıklığa sahip sanatının etkileri, California’daki genç ressamların eserlerinde görülmeye başladı.
Sanatçı, yine 1930 yılı başlarında Albertinada açılan Viyana sergisiyle Avrupa’ya kendini kanıttı. 1932 yılında Avrupa’ya ilk ve tek seyahatini yaptı: Londra’yı, Paris’i, bazı İtalyan ve İspanyol şehirlerini gezen sanatçı, bu şehirlerde sanat çevreleri ve lokallerinden çok müzeleri ziyaret etti.
Meksika tarihinden yada köylülerin yaşantısından alınmış olan konuları, Orozco’yu sanattaki toplumsal gerçekçilik akımının öncülerinden biri durumuna getirmiştir. 1936-1939 yıllarında Meksika’nın Guadalajara şehrinde bulunan üniversite ve Hükümet sarayı için duvar freskleri yapan sanatçı 1940 yılında New York Çağdaş Sanat Müzesi’nin duvar fresklerini yapmak için yeniden Birleşik Amerika Devletleri’ne gitti. Memleketine dönüşünde Mexico City’deki Jesus Hastanesi Kilisesinin yarıda bıraktığı duvar resimlerini (Sanatçı, 1942’den 1944 yılına dek bunların üzerinde çalıştı) tamamlamadan önce iki yıl (1941-1942 yılları arasında) süreyle sehpa üzerinde eserler verdi. Bu eserlerin çoğu, Doktor Carrillo-Gill’in Koleksiyonunda toplanmıştır. Yine 1941 yılında Mexico Yüksek Adalet Divani için gerçek ve sahte adaleti temsil eden resimler yaptı.
1943, 1944, 1945, 1946 yıllarında Nacional Kolej’de düzenlenen seri sergilerden, çalışmalarının başarılı ürünlerini alan sanatçıya ithafen 1947 yılında Meksika’nın başkentindeki Güzel Sanatlar Sarayı’nda Orozco’nun eski eserlerinden oluşan bir sergi düzenlendi. Aynı yıl yine Nacional Kolej’de sanatçının son eserlerinden oluşan bir sergi açıldı.
Sanatçının bu yıllarda yaptığı duvar fresklerinde görülen başarı ve kuvvet sonsuzdu. 1947-1948 yıllarında Mexico City’nin Majistral Enstitüsü’nün açık hava tiyatrosunu, 1948’de Chapultepec Şatosu’nun duvarlarını tablolarıyla süsledi. Yine Guadalajara’da Jalisco Eyaleti meclisi için yeni bir duvar freskine başladı.
Usta bir yaratıcılık gücünü sahip olan Meksika’lı ressam José Clemente Orozco, 7 Eylül 1949’da hayata gözlerini kapadı. Orozco’nun gerçekçilik, Lirizm ve sosyal yergi karışımı eserleri, Meksika sanatının niteliklerini taşımaktadır.
Sanatçının ölümünden sonra eşi Senora Margarita V. De Orozco, ellerinde bulunan bazı detaylarından temin ettiği kocasının eserlerini bir koleksiyon haline getirmiş ve bunları Eyalet ilgililerinin de yardımıyla kurduğu “Orozco Müzesi”nde teşhir etmiştir. Bugün Orozco’yu ve eserlerini tanımak isteyenler bu müzeye gitmektedirler.
