Sanat Nedir?Sanat Tarihi

Sanat Tarihinin Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi

Sanat tarihi çalışmalarında birçok sosyal bilim dalının verilerinden yararlanılır.

Tarih: İnsan topluluklarının yaşadığı olayları yer ve zaman göstererek neden-sonuç ilişkisi içinde kanıtlara dayalı olarak inceleyen bilim dalıdır. Toplumları etkileyen tarihsel olaylar sanat eserlerini de etkiler. Tarihî olayların taş kabartmalarda canlandırılması örnek olarak verilebilir.

Etnografya: Toplumların yaşayış, gelenek ve kültür oluşumlarını araştıran bilim dalıdır. Etnografik eserler dediğimiz çini, keramik, halı, giysi, takı vb. bir toplumun kültür etkinliklerini yansıttığı için bu eserler sanat tarihinin ilgi alanı içindedir.

Arkeoloji: Toprak veya su altında kalmış, geçmiş uygarlıklara ait kalıntıları ve eserleri saptayarak ortaya çıkaran, inceleyen ve değerlendiren bilim dalıdır. Sanat tarihi arkeolojinin yaptığı inceleme ve değerlendirmelerin sonucunda elde edilen verilerden yoğun olarak yararlanır.

Antropoloji: İnsanın kökenini, gelişimini, biyolojik özelliklerini, toplumsal ve kültürel yönlerini inceleyen bilim dalıdır. Mimari eserlerin zenginliğinin o toplumun yerleşik kültüre dayalı olduğunu göstermesi örnek olarak verilebilir.

Kronoloji: Zamanı bölümlere ayıran ve olayları tarihlerine göre sıralayan bilim dalıdır. İncelenen sanat eserlerinin ve sanat olaylarının hangi zaman dilimi içinde yapıldığını belirler.

Filoloji: Dillerin yapısını, tarihsel gelişimlerini ve diller arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. Filoloji, tarihî yazılı belgelerdeki metinleri çözümlemeye, yeniden oluşturmaya ve gerçekliğini saptamaya yardımcı olur.

Nümizmatik: Eski madenî paraları inceleyerek bu paraların ve eserlerin tarihlendirilmesine yardımcı olur.

Epigrafi: Taş ve metal gibi kalıcı malzemeler üzerindeki yazıtları (kitabe) inceleyen bilim dalıdır. Bir sanat eserinin ne zaman ve hangi amaçla yapıldığının bilinmesini sağlar.

Paleografi: Eski yazıların okunmasını sağlayarak günümüze kadar gelen belgelerin açıklanmasına yardımcı olur. Bilinen bütün yazıları ve yazı metotlarını kapsayan bir bilim dalıdır.

Sosyoloji: Toplum ve insanın karşılıklı etkileşimi üzerinde çalışan bilim dalıdır. Sanat sosyolojisi ise sanat yapıtının oluşumunda toplumsal çevre koşullarının rolünü ve eserin topluma etkilerini araştırır.

Coğrafya: İnsanların yaşadıkları doğal çevre ile arasındaki ilişkiyi ve karşılıklı etkileşimi inceleyen bilimdir. İnsanların içinde yaşadıkları yerlerin coğrafik özellikleri (iklim, bitki örtüsü, yeryüzü şekilleri vb.) sanat eserlerinin yapıldığı malzemeyi ve biçimini etkiler. Akdeniz ülkelerinde mimari eserlerde büyük pencere, sundurma ve iç avlu kullanılması buna örnektir.

Dinler Tarihi: Tarih ve filoloji metotlarını kullanarak dinlerin doğuşunu, gelişimini, inanç ve ibadet anlayışlarını, diğer dinlerle olan ilişkilerini tarihî seyir içinde inceleyen, dinlerin farklı ve ortak özelliklerini karşılaştırmalı olarak ele alan bilim dalıdır. Sanat tarihi dinî inanışların sanat eserleri üzerindeki etkisini dikkate alırken dinler tarihinin verilerinden yararlanır.

Arkeometri: Fen ve doğa bilimlerine dayalı sayısal verileri kullanarak arkeolojik buluntuların tarihlerinin (yaşlarının) bulunmasını sağlayan bilim dalıdır. Arkeometri, arkeolojik kalıntıların yaşını hesaplamak için birçok farklı yöntem kullanır.

Mitoloji: “Bir dinin veya bir halkın kültüründe yer alan tüm doğaüstü olaylar, kahramanlar ve efsanelere ait sözlü ve yazılı birikimleri inceleyen ve sınıflandıran çalışmalar bütünüdür.” diyebileceğimiz mitoloji, sanat tarihi açısından önemlidir. Çünkü sanatçının içinde yaşadığı topluma ait mitolojik hikâyeler yoğun şekilde sanat eserlerine yansımıştır.

 

Kaynak: Sanat Tarihi, MEB, 2018.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu